5- сынып. Әлемдік музыка әдебиеті. Сабақ № 7 Тақырып:  А.Н.Скрябин.  Шығармашылығы                                                 Скрябиннің музыкасы композиторлық техника тұрғысынан алғанда Жаңа Вена мектебінің өкілдерінің музыкасына жақын. (Шенберг, Берг, Вебер) Композиторды отпен байланысты тақырыптар қызықтырды: оның шығармаларында көбіне от, жалын, жарық  сөзі жиі қолданылды.  Композитор дыбыс пен жарықты қосу мүмкіншілігін іздеді.                                                                                                                           Композитордың алғашқы шығармаларына – этюдтер, мазуркалар, сонаталар, экспромттар, полонездер, фортепиано мен оркестрге арналған концерті жатады. Симфониялық оркестрге арналған ірі шығармаларына 3 симфониясы жатады: 1 симфониясы 1900 жылы, 2 симфониясы 1902 жылы, 3 симфониясы 1904 жылы жазылды.  1899 жылы композитордың ең ірі симфониялық шығармалары жазылды. Оның ішіндегі үздіктері: «Божественная поэма», «Поэма экстаза», «Прометей».       «Прометей» симфониялық поэмасының партитурасына

5- сынып. Әлемдік музыка әдебиеті. Сабақ № 6 Тақырып:  А.Н.Скрябин. Өміржолы.                                                Скрябин Мәскеу университетінің студентінің, кейін белгілі дипломат және стат кеңесшісіне айналған Николай Александрович Скрябиннің (1849—1915) отбасында, Кирьяковтардың қалалық бекінісінде дүниеге келген. Болашақ композитордың әкесінің дворян тұқымынан болса да дәулетті болған емес. Скрябин бес жасында фортепианода ойнай білді, кейін оның бойында композицияға деген қызығушылық туды, бірақ отбасылық дәстүр бойынша ол 2-ші Мәскеу кадет корпусына оқуға түседі де оны 1888 жылы аяқтап шығады.  Композитор Скрябиннің әулеті XIX ғасырдың басынан бастап белгілі, олардың отбасынан көп әскери тұлғалар шыққан еді. Өзін музыкаға арнауды шешіп, Скрябин Георгий Эдуардович Конюстен, кейін Николай Сергеевич Зверевтен (фортепиано) және

5- сынып. Әлемдік музыка әдебиеті. Сабақ № 5 Тақырып:  В.С.Калинников.Өмірі мен шығармашылығы                                               В.С.Калинников – орыс композиторы, дирижер, педагог. 1870 жылы Орлов губерниясының Воины ауылында дүниеге келген. 1884 жылы Москва консерваториясының дайындық класына оқуға түседі, бірақ төлеу мүмкіндігі болмай оқудан шығып қалады. Скрипка, фагот, литаврда ойнап үйренеді. 1892 жылдан Кіші театрда дирижерлік қызмет атқарды. Дирижерлік қызметпен қатар ол теория негіздерінен де дәріс берді.   Москва консерваториясының негізін салушылардың бірі. Композитор шығармашылығында көбіне хорға арнап жазды, орыс халық әндерін өңдеді және балаларға арнап көптеген әндер жазды. 1897-1923 жылдары Москва училищесінде, кейін Москва консерваториясында дәріс береді. 1893 жылы композитордың денсаулығы күрт нашарлайды. Денсаулығын түзеуге ол

5- сынып. Әлемдік музыка әдебиеті. Сабақ № 4 Тақырып:  К.Лядов.Өмірі және шығармашылығы           Анатолий Константинович Лядов - орыс композиторы, дирижер, оқытушы, музыкалық және қоғам қайраткері. 1855 жылы 11 мамырда Санкт-Петербургте дүниеге келді. Анатолий Константинович - кәсіби музыканттар отбасының тумасы (оның әкесі ғана емес, композитордың ағасы мен атасы да өз заманының танымал дирижерлері болған), ол музыка әлемінде ерте кезден тәрбиеленді. Ол музыкалық сабағын әкесінің басшылығымен бастады, анасы ерте қайтыс болды. Лядовтың дарындылығы оның музыкалық талантымен ғана емес, сонымен бірге керемет сурет салу  қабілетімен, ақындық шығармашылығымен де көрінді. 1867-1878 жылдары Лядов Санкт-Петербург консерваториясында профессор Джохансенмен сыныбында теория мен гармонияны меңгерсе,  Федор Бегров пен

5- сынып. Әлемдік музыка әдебиеті. Сабақ № 3 Тақырып:  Г.В.Свиридов. Өміржолы.            Георгий Свиридов - орыстың кәсіби музыка өнеріне зор үлес қосқан ірі қайраткер, пианист жіне композитор. 1915 жылдың 3 желтоқсанында Курск губерниясында пошта қызметкерінің отбасында дүниеге келді. Композитор бала кезінде әдебиетпен шұғылданады. Рояль аспабында ол 9 жасынан бастап үйренеді. Кейін оның қызығушылығы балалайка аспабына ауысады. Ерекше музыкалық қабілетінің арқасында ол халық аспаптар ансамбліне қабылданады. 1929-1932 жылдар аралығында композитор музыка мектебінде оқиды. Қазіргі уақытта аталған мектепке Г.Свиридовтың аты берілген.  1932 жылы композитор Ленинград қаласына көшіп, Орталық музыкалық техникумында фортепиано мен композициядан сабағын жалғастырады. Осы техникумды 1936 жылы аяқтайды. 1936-1941 жылдар аралығында ол Ленинград консерваториясында оқиды. 1937 жылы композиторлар одағына мүше болады. 1941

5- сынып. Әлемдік музыка әдебиеті. Сабақ № 2 Тақырып:  А.И.Хачатурян. Шығармашылығы. 30 - 40-жылдары А.Хачатурян кинофильмдер мен драмалық спектакльдерге музыка жазады.  1940 жылы композитор өзінің аса көркем шығармаларының бірі - скрипка мен оркестрге арналған концертін жазады. Концертті автор оның алғашқы орындаушысы ілемге танымал скрипкашы Д.Ойстрахқа арнайды.   1944 жылы композитор Армян КСР-ның гимніне жарияланған конкурсқа қатысып, оның жеңімпазы атанады. Ол 1942 жылы «Гаянэ» балетін жазады. «Гаянэ» — композитордың көркем де үздік шығармаларының бірі. Оның басты ерекшелігі — музыкалық тілінің ұлттық сипатында. Балет музыкасы жеке симфониялық шығарма ретінде де жиі орындалады. Композитор бұл шығармасында үш түрлі би сценаларын қолданған. Олар: «Курдский танец», «Танец

5- сынып. Әлемдік музыка әдебиеті. Сабақ № 1 Тақырып:  А.И.Хачатурян. Өміржолы.        Арам Хачатурян - XX ғасырдың ұлы композиторы.                                                         Арам Ильич Хачатурян 1903 жылы 6 маусымда Тбилиси қаласында туылған. Жас кезінен бастап музыканы ұнатып, халық  әндерін құмарта тыңдайды. Өзі де ән салып, фортепьянода сүйемелдейді.      1921 жылы болашақ композитор Москва қаласына келеді. Араға бір жыл салып Гнесин атындағы музыкалық техникумға оқуға қабылданады. Алғаш виолончель, фортепьяно, артынан композиция мамандығы бойынша оқып, М.Гнесиннен дәріс алады. Профессор ұстазы шәкіртінің бойындағы талантын көріп, оны өз елінің музыкасын классикалық жанрларда қолдану тәсілдеріне баулиды. 1926 жылы Арам Х. алғашқы скрипка мен фортепьяноға арналған «Танец» музыкасын жазады. 1929 жыпы А.Хачатурян Москва консерваяториясына түседі. Ондағы ұстаздары:

2 сынып. Әлемдік музыка әдебиеті   Сабақ № 7 Тақырып: Балет өнері Орыс балеті         XIX  ғасырдың бас кезінде орыстың балет өнері едәуір табысқа жетті. Е.И. Колосова, М.И. Данилова, А.И. Истомина, А.П. Глушковский сынды бишілер тобы өз өнерлерімен бой көрсетті. Балет өнері мен музыкасының ілгері дамуына кезінде зор үлес қосқан орыстың ұлы композиторы П.И. Чайковский болды. Балетмейстерлер М. Петипа мен Л.И. Иванов орыстың халық билерін классикалық би үлгілерімен ұштастыра отырып, оның “Спящая красавица ”, “Лебединое озеро ” және “Щелкунчик” (1890 — 1895) балеттерін қойды. Қазақ балеті           Қазақ балеті алғашында драматикалық, опералық спектакльдер ішіндегі би көріністері ретінде қалыптаса бастады. 1938 жылы қазақ музыка театрында қазақтың тұңғыш

2 сынып. Әлемдік музыка әдебиеті   № 6 сабақ Тақырып: Балет өнері Балет (франц. ballet, итал. balleto, лат. ballo — билеймін) — сахналық өнердің бір түрі, мазмұны музыка-хореографиялық образдар арқылы ашылатын спектакль. Балет — ой мен жан құбылысын қозғалыс, дене қимылымен көрсетеді. Балетте  либретто жазушыны  сценарист, музыка шығарушыны - композитор, билерді қоюшыны-  балетмейстер деп атайды. Балеттің мазмұны би мен пантомима арқылы бейнеленеді. Пантомима — сөзсіз, адам денесінің мәнерлілігімен, мимикамен спектакльдің мазмұнын ашатын театр өнерінің бір жанры. Сюжетті балеттерде қимыл-пантомима мен әрекетті көріністер (па, g’аксьон) көп қызмет атқарады. Балеттің дәстүрлі музыка-хореографиялық формалары қалыптасқан: екі кісілік би (па-де-де) және көпшілік биі (па-де-труа, па-де-катр, гран па). Балет өнері:  шағын балет, балет-пантомима, балет-феериялар болып бөлінеді. Балет қайта өрлеу дәуірінде дүниеге келді. Балет өнердің басқа түрлерімен тығыз байланыста дамыды. Оған көбінесе

2 сынып. Әлемдік музыка әдебиеті   № 5 сабақ Тақырып: Опера өнері Орыс операсы         Алғашқы орыс опералары 18 ғасырдың 70-жылдары пайда болды. Классикалық орыс операсының негізін салған М.И.Глинка. Оның халықтық-патриоттық тақырыпқа жазылған "Иван Сусанин" (1836) мен "Руслан и Людмила" (1842)  реалистік опера өнерінің үлгілері болып табылады. Ресейде тұңғыш әлеуметтік-тұрмыс драмасын А.С. Даргомыжский жазды. ("Русалка", 1855)  "Могучая кучка" композиторлары орыс операсын одан әрі дамытып, оның классикалық үлгілерін жасады.  Музыкалық театрда П.И. Чайковскийдің опералық шығармашылығы ерекше орын алады.. Орыс операсының дамуына мол үлес қосқан композиторлар:А.Г. Рубинштейн, С.В. Рахманинов, А.Н. Серов, т.б. Қазақ операсы      Қазақтың опера өнерінің дамуы 20 ғ.басынан  басталды.   1934